Para nedir diye hiç merak ettiniz mi? Paranın tarihsel gelişimini sizler için anlattık.
Devletlerce karşılığı olan ya da olmayan (Olmayan tercih edilmez. Ekonomik durumlarda bunu açıklayacağız. bastırılan ya da üretilen, ülke içinde veya dışında değişim değeri olan ve ödeme aracı olarak kullanılan madeni ya da kağıt türünden üretilmiş bir maddedir.
Para, mal ve hizmetlerin karşılığı ya da değişimi olarak verilen bir maddedir. Zaman içinde değişime uğramıştır. İlk olarak madeni olarak ortaya çıkıp sonra kağıt para haline gelmiştir. Daha sonra kredi kartı gibi ürünlerin ortaya çıkışı ile sanallaşmış daha doğrusu alternatif değişim aracı haline gelmiş. Günümüzde ise dijital para haline gelmiştir. Para nedir sorusunun cevabından sonra işlevlerine geçebiliriz.
Paranın İşlevleri Nedir ?
Paranın işlevleri dört temel işlev olarak incelenebilir. Bunlar:
- Paranın değişim aracı işlevi: Para bir hak ölçüsüdür. Para nedir başlığında söylediğimiz üzere karşılığı olan para altın karşılığıdır. Kısaca devlet ne kadar parası varsa o değerde Merkez Bankasında altın tutmalıdır. Mal alıp para verme diyebiliriz.
- Paranın hesap ve değer birimi işlevi: Bu işlev paranın değişim aracı olmasından dolayı vardır. Değişim oranları para sayesinde belirlenir. Bu da iktisat ve işlem kaydının tutulması için önemli bir ölçüttür.
- Paranın değer biriktirme ve spekülasyon işlevi: Para, arz ve talebin rahatlıkla karşılanmasını sağlar. Sermaye birikimi ve yatırım aracı olarak da kullanılır.
- Paranın bir iktisat politikası aracı olması işlevi: Gelişmiş bir para ekonomisine sahip ülkelerin para otoriteleri 20. yüzyılda sıklıkla, faiz oranları ve para arzını kontrol etmek yoluyla, paranın bir iktisat politikası aracı olarak kullanmışlardır.
Paranın Tarihsel Gelişimi
Para ilk kez M.Ö 7. yüzyılda Lidya’lılar tarafından bulunmuştur. Madeni paranın bu bulunuşu üzerine artık takas yolu yerine mal karşılığı para verme durumu ortaya çıkmıştır. İlk madeni paranın bakır olduğunu ve günümüz bozuk paralarına oldukça benzediğini aşağıdaki görselde görebilirsiniz.
- Banknot Nedir ?
İlk kağıt para diğer adıyla banknot ise M.S 6. yüzyılda Çin tarafından basıldı. Basılan bu kağıt paralar ilk etapta senet olarak kullanılırken sonraları darhaneler sayesinde bozuk para gibi değişim değeri olan bir kağıt parçası haline geldi.
Paranın Tarihsel Gelişimi Sonucu ve Günümüz
Ödemeler sisteminde oluşan gecikmeler sonucu ya da olumsuzluklar sonucu kredi kartı fikri ortaya atılmıştır. Bu kartlar sayesinde insanlar ödemelerini ceplerinde nakit para olmasa dahi kartları sayesinde gerçekleştirebilmekteydi. Bu kartları ilk üreten firma Amerikadadır. Bank of America ve American Express Company ilk kartlarını 1958 yılında çıkarıyor.
Paranın bu kısa tarihinden sonra günümüze gelecek olursak artık hemen hemen kimsenin nakit parayı cebinde taşımadığını rahatlıkla söylebiliriz. İnsanlar artık maaşlarını ödemeler sistemin gelişmesi sonucu banka hesaplarına almaktadır. Burada harcamakta hatta banka hesaplarında parası olmayanlar kredi kartı kullanmaktadır. Bir diğer alternatif olarakta kredi kullanımı yaparak kendileri için nakit para yaratmaktadırlar. İktisatta bunun adı borca dayalı para sistemi denir.
Bunlarla birlikte her ülkenin kendine ait bir para birimi olması sebebiyle borsa sistemi ortaya çıkmıştır.
Günümüze gelecek olursak daha önceleri önplana çok çıkmayan dijital para yani kripto paralar covid-19 ile birlikte artık popüler bir hale gelmiştir. İlk dijital para olarak bilinen Bitcoin bu alanın en değerli kripto para birimidir. 2009 yılında ortaya çıkmıştır.
Sizlere para nedir sorusunu tarihçesi ve işlevleri ile açıklamaya çalıştım. Buna benzer içerikler için sayfamızı inceleyebilirsiniz.
Kaynakça: Wikipedia